This post is also available in: English (Αγγλικα)
Λίγες μέρες μετά τη φθινοπωρινή ισημερία, άρχισε να δροσίζει στην Αθήνα. Tο τελευταίο φως του καλοκαιριού ταξίδευε προς το Νότο. To σαββατοκύριακο αποφασίσαμε να προλάβουμε το καλοκαίρι, προτού χαθεί στην ασημένια απόχρωση της θάλασσας.
Ακολουθώντας το δρόμο του ήλιου, φτάσαμε στην Πύλo σε 3 μισή ώρες, από το νέο δρόμο που διασχίζει την κεντρική Πελοπόννησο.
Χτισμένη αμφιθεατρικά πάνω σε δύο λόφους, η πανέμορφη πόλη του Νέστoρα σύμφωνα με τον Όμηρο, πήρε τη σημερινή της μορφή μετά τη ναυμαχία του Ναβαρίνου. Καθίσαμε για λίγο κάτω από τον πλάτανο στην κεντρική πλατεία να πιούμε έναν ελληνικό καφέ και να απολαύσουμε τη θέα στον κόλπο και στο μακρόστενο νησάκι Σφακτηρία που τον ”κλείνει” στα δυτικά.
Πότε λαμπρό φωτεινό, άλλοτε λευκό γαλακτερό, κι άλλοτε χρυσό το φως του ήλιου, γέμιζε τα πάντα με το χρώμα, το πιο ακριβό και πολύτιμο στον ουρανό.
Συνεχίσαμε το ταξίδι σε ένα επαρχιακό δρόμο με στροφές, διασχίζοντας τις σκιερές ελιές με τη ωχρή ψηλή κορυφογραμμή των βουνών της Μεσσηνίας στα αριστερά και δεξιά, κατά διαστήματα, το βαθύ γαλάζιο του Ιονίου, και φτάσαμε στη Φοινικούντα την ώρα του δειλινού.
Το πλάνο μας ήταν να ξεκινήσουμε πρωί πρωί την εξερεύνηση του αριστερού ποδιού της Πελοποννήσου.
Η γαλήνη των ελαιώνων και της εκτεταμένης αμμουδιάς και οι μεγάλοι ορίζοντες είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της ακτής. Η μεσσηνιακή γη απλώνεται με όλο της το μεγαλείο σε απέραντες εκτάσεις ελαιόδεντρων και αμπελώνων. Είναι ένας τόπος ευλογημένος, γεμάτος αντιθέσεις.
Ο Σεπτέμβρης είναι ο πιο ωραίος μήνας για την εξερεύνηση των ελληνικών ακτών!
Οι αμμουδιές ήταν γαλήνιες και καλλιτεχνικά σμιλεμένες από το κύμα και τον άνεμο, χωρίς κανένα σημάδι ανθρώπινης παρουσίας. Οι ελάχιστοι Γερμανοί τουρίστες κάνανε βόλτες στην παραλία της Φοινικούντας, ενώ λίγοι ντόπιοι κουβεντιάζανε στην αμμουδιά Μαυροβούνι για το καλοκαίρι που πέρασε.
Ταξιδεύοντας βορειοδυτικά περάσαμε από την εντυπωσιακή καστροπολιτεία της Μεθώνης, η οποίο καταλαμβάνει ολόκληρη την έκταση του ακρωτηρίου της νοτιοδυτικής ακτής της Μεσσηνίας με ένα εξαιρετικό φυσικό λιμάνι.
Στο λιμάνι γνωρίσαμε ένα συμπαθέστατο ντόπιο, που μας πήρε στη βάρκα του μέχρι το ακατοίκητο νησί Σαπιέντζα με τα δάση από κουμαριές, τους υπήνεμους όρµους µε κρυσταλλένια νερά και μαγευτικούς βυθούς γεμάτους αρχαία ναυάγια. Αυτή η θάλασσα κρύβει χιλιάδες ιστορίες, θησαυρούς και μυστήρια με κατακτητές, θαλασσοπόρους, ναυαγούς, πειρατές και κάθε λογής ταξιδευτές της Μεσογείου.
Μετά τη Μεθώνη διασχίσαμε μια μεγάλη δασώδη έκταση, που είναι το καταφύγιο άγριας ζωής και περνώντας ξανά σπό την Πύλο, φτάσαμε στη Γιάλοβα.
Η αμμουδιά της Γιάλοβας λεπτή σαν πούδρα, τύλιγε σαν καφετί πέπλο το βυθό, καθώς βουτούσαμε τις πατούσες μας στα διάφανα νερά. Πιο δίπλα απλωνόταν η λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας. Εκεί λιάζονταν τα αποδημητικά πουλιά, που μόλις ήρθαν από τη νότια Ευρώπη και την Ασία. Οι ντόπιοι μας είπαν ότι ο ”χορός” των πουλιών ξεκινά την ώρα που ο ήλιος δύει και το θέαμα είναι μαγευτικό!
Θυμάμαι από παιδί τις ιστορίες του πατέρα μου για τη Βοϊδοκοιλιά, την πιο όμορφη παραλία της Ελλάδας που είναι καλά κρυμμένη πίσω από απέραντους ελαιώνες και μια λιμνοθάλασσα με αποδημητικά πουλιά. Η παραλία είναι όσο απομακρυσμένη χρειάζεται για να παραμένει αυθεντική! Είναι μέσα στην προστατευόμενη ζώνη του Natura 2000. Η ονομασία της μάλλον προέρχεται από τη μεγάλη καμπυλότητα που σχηματίζει ο μοναδικής ομορφιάς φυσικός κόλπος.
Στρίψαμε αριστερά προς παραλία Διβάρι, όπου παρκάραμε το αυτοκίνητο και περπατήσαμε παράλληλα στην όχθη της λιμνοθάλασσας ανάμεσα στις αμμοθίνες. H λευκή αμμουδιά έλαμπε στο φως του ήλιου απ’ άκρη σ’ άκρη της παραλίας. Ξάπλωσα στη μαλακή χρυσή άμμο και βύθισα τη χούφτα μου σ’ ένα θησαυρό από κοχύλια. Ο λευκός αφρός της θάλασσας σχεδίαζε δαντελωτά ομηρικά ακρογιάλια. Αριστερά μου, απλωνόταν το Παλιόκαστρο και δεξιά στην άλλη άκρη της παραλίας πάνω στο λόφο, ο μυκηναϊκός θολωτός τάφος που αποδίδεται στο Θρασυμήδη, γιο του Νέστορα.
Στα Ομηρικά έπη αναφέρεται ότι στην παραλία της Βοϊδοκοιλιάς έφτασε με πλοίο ο γιος του Οδυσσέα, Τηλέμαχος μαζί με την θεά Αθηνά μεταμφιεσμένη. Εκεί παρακολούθησαν την μεγαλοπρεπή τελετή θυσίας στον Ποσειδώνα, όπου συνάντησαν τον Νέστορα το βασιλιά της Πύλου και ρώτησαν για την τύχη του πατέρα του μετά τον Τρωικό πόλεμο.
Οι μύθοι που χάνονται ανά τους αιώνες στη γη της Ελιάς, έδωσαν στη φύση την ελευθερία της δημιουργίας, και εκείνη έπλασε ένα μαγευτικό τοπίο! Η θάλασσα της Δυτικής Μεσσηνίας αγκαλιάζει τους κάμπους κάτω από τη σκιά των βουνών.
Οι υψομετρικές και εδαφολογικές διαφορές με τη σκιά του Ταΰγετου να προστατεύει και τη θάλασσα να νοστιμίζει τον πολύτιμο καρπό, κάνει όλα τα είδη ελιάς να διαφέρουν ποιοτικά και γευστικά σ’ αυτήν την περιοχή!
Περάσαμε από χιλιάδες ελιές και χαθήκαμε ανάμεσα στις αμμοθίνες κοντά στο Πετροχώρι. Μικροί λόφοι από άμμο μετακινούνται και εξελίσσονται με το κύμα και τον άνεμο. Το κτίσιμό τους διαρκεί εκατοντάδες χρόνια και έχουν μεγάλη οικολογική σημασία. Τα οικοσυστήματα αυτά φιλοξενούν πληθώρα φυτών και ζώων όπως ο κρίνος του γιαλού.
Θέλαμε όμως ν ’ανακαλύψουμε τις κρυμμένες παραλίες.
Μπήκαμε σε χωματόδρομους που δεν οδηγούν πουθενά. Απέραντες εκτάσεις με ελαιώνες για πολλά χιλιόμετρα κλείνουν αμέτρητες παραλίες απαράμιλλής ομορφιάς, και είναι αδύνατη η πρόσβαση για ξένους.
Μοιάζει σαν αυτές οι παραλίες να ανήκουν στους ελαιώνες!
Δεν υπήρχαν όμως πάντα ελαιώνες στην Πελοπόννησo. Σύμφωνα με τον De Condolle, η ελιά κατάγεται από τη Συρία και μεταφέρθηκε στην Κρήτη το 3500πχ, όπου άνθησε και ο μινωικός πολιτισμός.
Το ιερό δέντρο, καλλιεργείται στη Μεσσηνία από τον 12ο π.Χ. αιώνα. Στην αρχαιότητα αντί για το πράσινο γκρι χρώμα της ελιάς κυριαρχούσε το ξανθό του σιταριού. Οι ελιές ήταν διάσπαρτες στα χωράφια. Η καλλιέργεια συστηματοποιήθηκε την περίοδο της Ενετοκρατίας και αργότερα κατά την Οθωμανική αυτοκρατορία, που συνέβαλλε στην ανάπτυξη των εμπορικών συναλλαγών και διευκόλυναν τις θαλάσσιες μεταφορές.
Το ελαιόλαδο, ο ”υγρός χρυσός” είναι σπουδαίο προϊόν, μεγάλης οικονομικής και κοινωνικής σημασίας για την Ελλάδα. Η οικονομία της Μεσσηνίας εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την ελαιοκαλλιέργεια. Η εξάπλωση της ελαιοκαλλιέργειας είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλο είδος καρποφόρου δέντρου και σήμερα καταλαμβάνει το 75% των εκτάσεων των δενδρωδών καλλιεργειών.
Τα τελευταία χρόνια ελλοχεύει ο κίνδυνος για μονοκαλλιέργεια στη Μεσσηνία!
Σύμφωνα με τον Rob Dunn, καθηγητή βιολογίας στη Βόρεια Καρολίνα της Αμερικής, η μονοκαλλιέργεια είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, διότι το τοπίο γίνεται ομοιογενές και καταστρέφεται η γονιμότητα τους εδάφους. Η μείωση της ποικιλότητας στη δομή του εδάφους αντανακλάται και στη βιοποικιλότητα. Η κυριαρχία των ελαιώνων στη μεσσηνιακή γη έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα στην αντιμετώπιση ασθενειών. Ο δάκος εξαπλώνεται ευκολότερα στις πυκνές φυτεύσεις και χρειάζονται περισσότεροι ψεκασμοί, με συνέπειες σε κόστος παραγωγής και ποιότητα.
Ποιο θα είναι άραγε το μέλλον της ελιάς?
Καταφέραμε να τρυπώσουμε μέσα από τα χιλιάδες δέντρα και να βρούμε ένα μονοπάτι προς τη θάλασσα. Ο ήλιος βυθιζόταν αργά μέσα στη θάλασσα, σκορπίζοντας ένα γαλήνιο χρώμα, καθώς το κύμα της χάιδευε τις ακτές της Μεσσηνιακής γης. Ξάπλωσα στην ακρογιαλιά και ένιωσα για πρώτη φορά τόσο δεμένη με τον τόπο. Είναι πολύ έντονο το συναίσθημα του ξενιτεμένου, που επιστρέφει στον τόπο του.
Αγαπώ αυτή τη γη! Εδώ είναι οι ρίζες μου…
