This post is also available in: English (Αγγλικα)
Οι παγετώνες του Καναδά, είναι οι τρίτοι μεγαλύτεροι στον κόσμο ύστερα από αυτούς της Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας! Οι μεγαλύτερες παγωμένες εκτάσεις βρίσκονται στην Αρκτική, όπου το λιώσιμο των πάγων συμβάλει στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας, και στα παγωμένα βουνά της Βρετανικής Κολομβίας, της Αλμπέρτας, του Γιούκον και των βορειοδυτικών εδαφών, που είναι σημαντικές πηγές γλυκού νερού για τα οικοσυστήματα, την άγρια ζωή και τις τοπικές κοινότητες.
Το καλοκαίρι του 2011, πήρα μέρος στο GeoNatHaz, ένα διεθνές γεωλογικό πρόγραμμα, που είναι αφιερωμένο στην ”Ενίσχυση της διεθνούς επιστήμης της γης στην διεξαγωγή της έρευνας των φυσικών καταστροφών”. Η περιπέτειά μου ξεκίνησε στο Γιούκον του Καναδά μαζί με οκτώ διεθνείς φοιτητές και τους καθηγητές John Clague, Marco Giardino, Philippe Deline and Luiggi Perotti.
Το Γιούκον μοιάζει με την αγρια χώρα των θαυμάτων! Το Εθνικό Πάρκο Κλουέιν, που βρίσκεται νοτιοδυτικά του Γιούκον, καλύπτει χιλιάδες χιλιόμετρα, όπου κυριαρχούν επιβλητικά βουνά και παγετώνες με πολλές ευκαιρίες για πεζοπορία, ράφτινγκ, κάμπινγκ και εξερεύνηση! Είναι απερίγραπτη αίσθηση να βιώνεις την άγρια φύση σε όλο της το μεγαλείο! Ερωτεύομαι τα μέρη που αποδεικνύουν πόσο μικρή είμαι,ότι πρέπει να μάθω περισσότερα και ότι ανήκω σε κάτι πολύ μεγαλύτερο από τον εαυτό μου.
Θέα από την κοιλάδα του ποταμού Σλίμς, ως την άκρη του παγετώνα Kάσκαουλς
Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου, που αντίκρισα την επιβλητική θέα ενός παγετώνα!
Περπατήσαμε στο μονοπάτι Bullion Plateau, με αφετηρία το Tachäl Dhäl (Sheep Mountain) το κέντρο επισκεπτών. Περάσαμε από τη χώρα της αρκούδας με τα κόκκινα αγριολούλουδα και την απέραντη θέα, που εκτείνεται από την πεδιάδα του ποταμού Σλίμς (Ä’äy Chù) και του Sheep Creek μέχρι τα όρια του παγετώνα Kάσκαουλς.
Το μονοπάτι Bullion Plateau Trail. Περπατώντας στη χώρα της αρκούδας με τα κόκκινα αγριολούλουδα και την υπέροχη θέα!
Οι παγετώνες είναι ευαίσθητοι δείκτες της κλιματικής αλλαγής στις ορεινές περιοχές!
Πετώντας πάνω απο τον παγετώνα Kάσκαουλς
Στα πλαίσια της έρευνας των φυσικών καταστροφών στο Γιούκον, εστιάσαμε στις μεταβολές των υδάτων της λίμνης Kλουέιν, που προκλήθηκαν από την κίνηση του παγετώνα Kάσκαουλς. Η μελέτη της ιστορίας των μεταβολών της στάθμης της Kλουέιν είναι πολύ σημαντική για την καλύτερη κατανόηση της δραστηριότητας των παγετώνων και κατά συνέπεια των κλιματικών αλλαγών του παρελθόντος στον Βόρειο Καναδά, πράγμα που μπορεί να μας βοηθήσει σε μελλοντικές προβλέψεις.
Ο Ερευνητικός Σταθμός της λίμνης Kλουέιν (KLRS) του Αρκτικού Ινστιτούτου της Βόρειας Αμερικής (AINA), μας παρείχε την καλύτερη φιλοξενία και στήριξη στο ερευνητικό και εκπαιδευτικό μας έργο. Το ερευνητικό κέντρο βρίσκεται στην όχθη της λίμνης Kλουέιν, μέσα στο δάσος των αυτόχθονων της Kλουέιν, στην άκρη του μεγαλύτερου μη πολικού παγετώνα στον κόσμο, στην οροσειρά Αγίου Ηλία, η οποία είναι μέρος της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Το καλοκαίρι, η λίμνη Κλουέιν ζωντανεύει στο φως του ήλιου, με τα γαλάζια πουλιά, τα σύννεφα που καθρεπτίζονται στα διάφανα νερά και τα αμέτρητα κόκκινα αγριολούλουδα. Οι μέρες είναι μεγάλες και ζεστές και ταξιδεύουν το νου σ’ αυτό το απαράμιλλο σε πλούτο φυσικό περιβάλλον. Οι παγετώνες και τα βουνά κυριαρχούν σε αυτήν την περιοχή όλο το χρόνο.
Λίμνη Κλουέιν – Aύγουστος 2011
Καθώς περπατούσαμε γύρω από την Κλουέιν, ο καθηγητής John Clague μιλούσε για τις ιστορικές διακυμάνσεις των υδάτων της λίμνης…
Σύμφωνα με πολλές μελέτες, η μικρή αλλαγή στη μέση θερμοκρασία του πλανήτη που σημειώθηκε κατά τη ”Μικρή εποχή των παγετώνων”, τροποποίησε τις διαστάσεις και τη θέση του παγετώνα του Kάσκαουλς, και αυτό είχε τεράστια επίδραση στις διακυμάνσεις της στάθμης νερού της λίμνης Kλουέιν.
Από το 800 μ.Χ. έως το 1650 μ.Χ, η λίμνη Kλουέιν αποστραγγιζόταν νότια στον Ειρηνικό Ωκεανό. Κατά τη διάρκεια της ”Μικρής εποχής των παγετώνων”, το 1650 μ.Χ. η μέγιστη αύξηση του παγετώνα Kάσκαουλς, είχε σαν αποτέλεσμα την κατάθεση τεράστιων ιζημάτων στην κοιλάδα του ποταμού Σλιμς, προκαλώντας την άνοδο της στάθμης της λίμνης κατά 12 μέτρα, πλημμυρίζοντας το δάσος και παρασύροντας ξύλινα κλαδιά ψηλότερα σε μια νέα παραλία, απομεινάρια της οποίας διατηρούνται σήμερα στο νότιο άκρο της λίμνης.
Η απότομη άνοδος της στάθμης της λίμνης σταμάτησε όταν βρήκε διαφορετική λεκάνη απορροής μέσω του ρέματος Ντιούκ (βόρεια του Burwash Landing). Ο ποταμός Κλουέιν άρχισε να διαβρώνει τα αλλουβιακά ριπίδια του ρέματος Ντιούκ, προκαλώντας την αργή μείωση της στάθμης της λίμνης, που συνεχίστηκε μέχρι να επιτευχθεί η ισορροπία μεταξύ διάβρωσης και απόθεσης (1750 μ.Χ.)και να φτάσει τη σημερινή της στάθμη. Ο ποταμός Σλίμς άρχισε να ρέει προς τη λίμνη Κλουέιν, η οποία αποστραγγιζόταν βόρεια, στον ποταμό Κλουέιν του οποίου τα νερά έρεαν στη Βερίγγειο θάλασσα, μέσω των ρεμάτων Ντοντζέκ, Γουάιτ και Γιούκον.
Ποταμός Ντιούκ – Aύγουστος 2011
Ποταμός Ντιούκ – Aύγουστος 2011
Πριν το 1650μχ, η Κλουέιν αποστραγγιζόταν νότια στον Ειρηνικό ωκεανό. Κατά τη διάρκεια της ”Μικρής εποχής των παγετώνων”, το 1750 μ.χ ο ποταμός Σλίμς άρχισε να ρέει προς τη λίμνη Κλουέιν, η οποία αποστραγγιζόταν βόρεια.
Στοιχεία που αποδεικνύουν τις διακυμάνσεις στη στάθμη της λίμνης Κλουέιν
Εξερευνώντας τη νοτιοδυτική ακτή του Christmas Bay (ΝΔ Κλουέιν), βρήκαμε κάποια στοιχεία για τις ιστορικές διακυμάνσεις της λίμνης.
1. Νεκρά δέντρα στην ακτή
Υπάρχουν μερικά νεκρά δέντρα που στέκονται στην ακτή, γεγονός που δείχνει ότι το επίπεδο της λίμνης ήταν κάτω από το σημερινό καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Η δέντρο χρονολόγηση ορισμένων «κορμών» που εξακολουθούν να στέκονται στο Christmas Bay, αποδεικνύουν ότι πέθαναν ξαφνικά γύρω στο 1650 μ.Χ., κατά την άνοδο της στάθμης. Η ηλικία αυτών των δέντρων εκείνη την εποχή, κυμαινόταν έως 700 χρόνια.
Νεκρά δέντρα στην ακτή
2. Αρχαία ακτογραμμή της λίμνης
Αρκετά χιλιόμετρα βόρεια του Christmas Bay, υπάρχουν ενδείξεις για μια αρχαία ακτογραμμή κατά μήκος της λίμνης Κλουέιν, η οποία έχει μήκος δεκάδων μέτρων με διαβρωμένη επιφάνεια αποτελούμενη από χαλίκι και άμμο. Το επίπεδο είναι σχεδόν οριζόντιο περίπου 12 μέτρα πάνω από το τρέχον επίπεδο της λίμνης, γεγονός που αποτελεί ένδειξη ότι δεν δημιουργήθηκε από την κατάθεση παγετώνων, αλλιώς θα είχε κλίση.
Αρχαία ακτογραμμή της λίμνης
3. Στρώμα τέφρας στην παλιά ακτογραμμή
Στην πλαγιά της όχθης, εντοπίσαμε τη”λευκή τέφρα του ποταμού”, ένα στρώμα κάτω από περίπου δέκα εκατοστά λάσπης. Αυτός ο ορίζοντας τέφρας είναι το προϊόν μιας έκρηξης από το Όρος Churchill, ένα στρατο-ηφαίστειο που βρίσκεται περίπου 25 χιλιόμετρα δυτικά του Γιούκον και μπορεί να λειτουργήσει ως δείκτης χρονολόγησης (1200 μ.Χ.). Παρατηρήσαμε ότι η αρχαία ακτή της λίμνης Kλουέιν, είναι λίγα μέτρα πάνω από το στρώμα της λευκής τέφρας, πράγμα που σημαίνει ότι η άνοδος της στάθμης της λίμνης συνέβη μετά το 1200 μ.Χ.
”Λευκή τέφρα του ποταμού”, ως δείκτης χρονολόγισης, για την αρχαία ακτογραμμή
4. Νέος πληθυσμός δέντρων στην όχθη της λίμνης
Ο νέος πληθυσμός δέντρων στη σημερινή όχθη της λίμνης Κλουέιν είναι ηλικίας 200 ετών, που σημαίνει ότι η λεκάνη είναι ξηρή εδώ και 200 χρόνια, στοιχείο που ταυτίζεται με το γεγονός ότι το 1750 μ.Χ. η στάθμη της λίμνης έπεσε όταν αποστραγγίστηκε μέσω του ποταμού Ντιούκ μέχρι να φτάσει στο σημερινό επίπεδο.
Νέος πληθυσμός δέντρων στην όχθη της λίμνης
.
Πώς μπορεί η μελέτη των μεταβολών της στάθμης της Kλουέιν να μας βοηθήσει σε μελλοντικές προβλέψεις για την αλλαγή πορείας των ποταμών;
Ο John Clague είχε προβλέψει το 2006 ότι ο ποταμός Σλίμς (Lhù’ààn Män) κάποια στιγμή θα εξαφανιζόταν, αλλά κανείς δεν μπορούσε να πει το πότε ακριβώς θα συνέβαινε αυτό. ”Η δημιουργία μιας νέας λεκάνης απορροής νότια του ποταμού Σλίμς, όπως πιθανότατα υπήρχε σε μεγάλο μέρος του Ολοκαίνου, θα χρειαστεί αρκετό χρόνο. Αυτό απαιτεί τη διάβρωση του ποταμού Kάσκαουλς, πράγμα που αναμένουμε ότι θα διαρκέσει εκατοντάδες έως χιλιάδες χρόνια.”
Λίγα χρόνια αργότερα, ανακάλυψα ότι ο J. Clague δημοσίευσε ένα άρθρο σχετικά με την πειρατεία του υδρογραφικού δικτύου του ποταμού Γιούκον!
Την άνοιξη του 2016, μέσα σε 4 μέρες, από τις 26 Μαΐου ως τις 29 Μαΐου για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία έλαβε χώρα ‘’η πειρατεία του ποταμού’’.
Αυτή είναι μια από τις πιο μοναδικές περιπτώσεις πειρατείας ποταμού, που μπορεί να συμβεί κατά την κλιματική αλλαγή! ”Η πειρατεία ποταμών” η οποία αφορά τη σύλληψη των υδάτων ενός υδρογραφικού δικτύου από ένα γειτονικό του, μπορεί να συμβεί λόγω ρηξιγενή τεκτονισμού, κατολίσθησης, διάβρωσης ή, στην περίπτωση αυτή, λόγω της κίνησης του παγετώνα. Με την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας – οι μέσες ετήσιες θερμοκρασίες αυξήθηκαν κατά 2,3 βαθμούς σε ολόκληρο τον Βόρειο Καναδά μεταξύ του 1948 και του 2016 – ο παγετώνας Kάσκαουλς υποχώρησε τόσο πολύ που το νερό άλλαξε κατεύθυνση προς τον Κόλπο της Αλάσκας, χιλιάδες μίλια από τον αρχικό του προορισμό. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το νερό έχει αλλάξει πορεία και αντί να ρέει στον ποταμό Σλίμς και στη συνέχεια βόρεια στη Bερίγγειο θάλασσα, τώρα εκβάλλει νότια προς τον ποταμό Κάσκαουλς τον Κόλπο της Αλάσκας και τον Ειρηνικό Ωκεανό
Μετά το 1750μχ, ο ποταμός Σλίμς άρχισε να ρέει βόρεια. Με την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας μεταξύ του 1948 και του 2016, ο παγετώνας Kάσκαουλς υποχώρησε τόσο πολύ, που το νερό άρχισε να ρέει νότια προς τον Ειρηνικό Ωκεανό.
Ο ποταμός Σλίμς, μια σημαντική πηγή νερού για τη λίμνη Κλουέιν (Lhù’àn Mǟn), εξαφανίστηκε αφού ο παγετώνας Kάσκαουλς υποχώρησε και άρχισε να ρέει προς μια διαφορετική κατεύθυνση. Ο ποταμός Κλουέιν (A´ay Chù) είναι πλέον η σκιά του ποταμού που ήταν κάποτε. Η καλοκαιρινή στάθμη της λίμνης Κλουέιν έχει μειωθεί κατά 1,6 μέτρα και οι επιστήμονες λένε ότι η λίμνη θα μπορούσε να συνεχίσει να πέφτει χαμηλότερα έως ότου σταματήσει τελικά να τροφοδοτεί τον ποταμό Κλουέιν, τον ποταμό Σλίμς (Lhù’ààn Män Tága).
Θα περάσουνε χρόνια μέχρι να καταλάβουμε τι ακριβώς σημαίνει η απώλεια του ποταμού Σλίμς και Κλουέιν. Αυτό φυσικά θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στην άγρια ζωή και τους ντόπιους. Η εξαφάνιση του ποταμού Σλίμς επηρεάζει ήδη τους ανθρώπους που ζουν κατά μήκος της λίμνης Κλουέιν. Σύμφωνα με τον αρχηγό του ”Πρώτου έθνους της Κλουέιν”, Μπομπ Ντίκσον, η στάθμη του νερού στη λίμνη Κλουέιν έχει μειωθεί τόσο που οι βάρκες αγγίζουν τον πυθμένα. Το ετήσιο ντέρμπι αλιείας της λίμνης ακυρώθηκε επειδή τα νερά είναι πολύ ρηχά. Ο σολομός και γενικά τα ψάρια γεννάνε τα αυγά τους σε συγκεκριμένο βάθος και δεν θέλουν τα αυγά τους να παγώσουν στο νερό. Επίσης τώρα που ο ποταμός δεν τροφοδοτείται πλέον από τον παγετώνα, η αλλαγή της θερμοκρασίας του νερού θα έχει αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα.
Η μελέτη των μεταβολών της στάθμης της λίμνης Kλουέιν κατά τη διάρκεια της ”Μικρής Εποχής των Παγετώνων”, επισημαίνει τις δυνητικά δραματικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υδρολογία, και μας βοήθησε να προβλέψουμε τις μελλοντικές επιπτώσεις.
Νοσταλγώ τις περιπέτειες στο Γιούκον, στο εθνικό πάρκο της λίμνης Kλουέιν με τα επιβλητικά βουνά, τα ερμητικά ποτάμια, τα απέραντα δάση και την εντυπωσιακή θέα του παγετώνα! Η εξερεύνηση της Κλουέιν μου έδωσε την ευκαιρία να έρθω σε επαφή με την πιο άγρια πλευρά μου και με πλημμύρισε με δέος και θαυμασμό, για το υπόλοιπο της ζωής μου. Κάποιες από τις πιο όμορφες θέες του πλανήτη είναι διαθέσιμες για περιορισμένο χρόνο!
Ηλιοβασίλεμα στον Ερευνητικό Σταθμό της λίμνης Kλουέιν (KLRS) – Aυγουστος 2011
Βιβλιογραφία
- Daniel H. Shugar, John J. Clague, James L. Best et al. River piracy and drainage basin reorganization led by climate-driven glacier retreat. Nature Geo science vol. 10, pages 370-375, 2017.
- Daniel H. Shugar, John J. Clague, James L. Best, Christian Schoof, Michael J. Willis, Luke Copland, Gerard H. Roe. River piracy and drainage basin reorganization led by climate-driven glacier retreat. Nature Geoscience, May 2017.
- David J. Lowe. Yukon/Exploration and Geological Services Division, Yukon Region, Indian and Northern Affairs Canada. Department of Earth and Ocean Sciences, University of Waikato, Private Bag 3105, Hamilton 3240, New Zealand Quaternary Geochronology 6, , p. 239-247,107-153, 2011.
- D.S. Emond, L.H. Weston and L.L. Lewis. Resedimentation of the late Holocene White River tephra, Yukon Territory and Alaska. Yukon Exploration and Geology, 2002.
- Eva Holland. Letter from the Yukon Territory: A rare case of river piracy threatens an entire community. Pacific standard, Jan 16, 2019.
- Janice Brahney, John J. Clague, Brian Menouos & Thmas W.D. Edwards, Geochemical reconstruction of late Holocene drainage and mixing in Kluane Lake, Yukon Territory. Journal of Paleolimnology vol. 40, pages 489–50, 2008.
- Janice Brahney, John J. Clague, Brian Menounos, Thomas, W.D. Edwards. Timing and cause of water level fluctuations in Kluane Lake, Yukon Territory, over the past 5000 years. Science Direct Quaternary research 70, 2008.
- John J. Clague, Brian H. Luckman, Richard D. VanDorp, Robert Gilbert, Duane Froese, Britta J.L.Jensen, Alberto V. Reyes. Rapid changes in the level of Kluane Lake in Yukon Territory over the last millennium. Quaterary research Vol. 66, Issue 2, September 2006, Pages 342-355
- Marc Oliva. The Little Ice Age, the climatic background of present-day warming in Europe. Article in Cuadernos de Investigacion Geografica 11(1), Nov 2017.
- Menounos, B., & al. Latest Pleistocene and Holocene glacier fluctuations in western Canada, Quaternary Science Reviews, 2008.
